คำว่าวาญิบ นิยามในทางฟิกฮคือ
فالواجب ما يثاب على فعله ويعاقب على تركه
วาญิบ คือ สิ่งที่ถูกตอบแทนผลบุญแก่ผู้ที่กระทำมัน และถูกให้ได้รับการลงโทษแก่ผู้ที่ละทิ้ง - ดู อัลมุสตัสฟาอฺ มิน อิลมิลอุศูล ของอัลเฆาะซาลี 1/82
จึงถามว่า
1.มีศาสนบัญญัติบทใดที่บังคับให้สังกัดมัซฮับ
2.มีศาสนบัญญัติบทใดที่บอกว่าคนไม่ได้อยูในระดับมุจญตะฮิดมุฏลักต้องสังกัดมัซฮับ
3. มีศาสนบัญญัติบทใด ที่กำหนดให้ผู้ที่อยู่ในระดับมุจญตะฮิดมุฏลักไม่ต้องสังกัดมัซฮับ
4. มีปราชญที่อยู่ในระดับมุจญตะฮิดท่านใดบอกว่า มุสลิมต้องสังกัดมัซฮับ
ชัยคุลอิสลามอิบนุตัยมียะฮ (ร.ฮ)กล่าวว่า
أما البخاري ؛ وأبو داود فإمامان في الفقه من أهل الاجتهاد . وأما مسلم ؛ والترمذي ؛ والنسائي ؛ وابن ماجه ؛ وابن خزيمة ؛ وأبو يعلى ؛ والبزار ؛ ونحوهم ؛ فهم على مذهب أهل الحديث ليسوا مقلدين لواحد بعينه من العلماء
สำหรับ บุคอรี ,อบูดาวูด อิหม่ามทั้งสอง ในเรื่องฟิกฮ เป็นส่วนหนึ่งจากนักอิจญติฮาด ,สำหรับ มุสลิม , อัตติรมิซีย์ ,อันนะสาอีย์ ,อิบนุมาญะฮ ,อิบนุคุซัยมะฮ ,อบูยะอลา ,อัลบัซซาร และผู้ที่เหมือนกับพวกเขา พวกเขาอยู่บนมัซฮับ นักหะดิษ พวกเขาไม่ได้ตักลิด(ตาม)บรรดาอุลามาอฺคนหนึ่งคนใดเป็นการเฉพาะ - ดูมัจญมัวะฟาตาวา 20/40
มีรายงานเกี่ยวกับคำพูดอิมามชาฟิอีย์ว่า
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ ، وَأَبُو سَعِيدِ بْنُ أَبِي عَمْرٍو ، قَالا : ثنا أَبُو الْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ ، قَالَ : سَمِعْتُ الرَّبِيعَ بْنَ سُلَيْمَانَ ، يَقُولُ : سَمِعْتُ الشَّافِعِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، يَقُولُ : " إِذَا وَجَدْتُمْ فِي كِتَابِي خِلافَ سَنَةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ , فَقُولُوا بِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَدَعُوا مَا قُلْتُ
คำแปลตัวบท
ความว่า "เมื่อพวกท่านพบในตำราของฉันแตกต่างกับสุนนะฮฺของท่านรสูลุลลอฮฺ ดังนั้นพวกท่านจงปฏิบัติตาม สุนนะฮฺของรสูลุลลอฮฺเถิด และจงทิ้งสิ่งที่ฉันพูด-- มะริฟะฮ สุนันวัลอะษาร ของ อัลบัยหะกีย หะดิษ หมายเลข ๑๐๙
.....
เคยได้ยิน ได้เห็นบางคนมโน อ้างไปว่า ข้างต้น ใช้สำหรับคนระดับมุจญตะฮีด จึงถามว่า มีตรงใหน ที่อิหม่ามชาฟิอีบอกว่า คำพูดของท่านใช้กับคนระดับมุจญตะฮีด
อัสสัยยิดสาบิก(ขออัลลอฮเมตตาต่อท่าน)กล่าวว่า
وبالتقليد والتعصب للمذاهب فقدت الأمة الهداية بالكتاب والسنة، وحدث القول بانسداد باب الاجتهاد، وصارت الشريعة هي أقوال الفقهاء، وأقوال الفقهاء هي الشريعة، واعتُبر كل من يخرج عن أقوال الفقهاء مبتدعاً لا يوثق بأقواله، ولا يُعتد بفتاويه.
การเลียนแบบและการทิฐิ(ยึดติดโดยไม่ยอมเปลี่ยนแปลง) ต่อมัซฮับต่างๆ ทำให้อุมมะฮอิสลาม ไม่ได้รับทางนำ แห่งอัลกุรอ่านและอัสสุนนะฮ จนถึงกับมีทัศนะให้ปิดประตูอิจญติฮาด จนเป็นเหตุให้บทบัญญัติศาสนาขึ้นอยู่กับบรรดาคำพูดของนักนิติศาสตร์อิสลาม(ฟุเกาะฮาอฺ) และบรรดาคำพูดของฟุเกาะฮาอฺ คือ ศาสนบัญญัติ และถือว่า ทุกคนที่ออกจากบรรดาคำพูดของบรรดาฟุเกาะฮาอฺ เป็นผู้อุตริบิดอะฮ และ คำพูดของบุคคล(ที่ไม่ยึดติดกับฟุเกาะฮฮาอฺ)จะไม่ได้รับการเชื่อถือ และฟัตวาของเขาจะไม่ได้รับการยอมรับ.....- ฟิกฮอัสสุนนะฮ เล่ม ๑ หน้า ๑๐
..........
ปัจจุบัน พิสูจน์ได้ว่า เป็นจริงตามที่ท่านสัยยิด สาบิก กล่าวไว้ คือ ใครไม่สังกัดมัซฮับ จะถูกต่อต้านและถูกตั้งฉายาด้วยฉายาต่างๆ และจะไม่ถูกยอมรับแม้สิ่งที่เขานำมานั้น คือ อัลกุรอ่านและอัสสุนนะฮที่ถูกต้องก็ตาม
อิบนุกอ็ยยิม ขออัลลอฮเมตตาต่อท่าน ได้ตอบไว้
وَهَلْ يَلْزَمُ الْعَامِّيَّ أَنْ يَتَمَذْهَبَ بِبَعْضِ الْمَذَاهِبِ الْمَعْرُوفَةِ أَمْ لَا ؟ فِيهِ مَذْهَبَانِ : [ هَلْ عَلَى الْعَامِّيِّ أَنْ يَتَمَذْهَبَ بِمَذْهَبٍ وَاحِدٍ مِنْ الْأَرْبَعَةِ أَوْ غَيْرِهِمْ ؟ ] أَحَدُهُمَا : لَا يَلْزَمُهُ ، وَهُوَ الصَّوَابُ الْمَقْطُوعُ بِهِ ; إذْ لَا وَاجِبَ إلَّا مَا أَوْجَبَهُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ، وَلَمْ يُوجِبْ اللَّهُ وَلَا رَسُولُهُ عَلَى أَحَدٍ مِنْ النَّاسِ أَنْ يَتَمَذْهَبَ بِمَذْهَبِ رَجُلٍ مِنْ الْأُمَّةِ فَيُقَلِّدَهُ دِينَهُ دُونَ غَيْرِهِ
และคนทั่วไป(คนอาวาม) จำเป็นจะต้อง สังกัดมัซฮับ ด้วยส่วนหนึ่งของบรรดามัซฮับที่เป็นที่รู้จักหรือไม่...
ในประเด็นนี้ มี 2 ทัศนะด้วยกัน ( จำเป็นแก่คนทั่วไป(คนอาวาม)ต้องสังกัดมัซฮับคนหนึ่งคนใดจากบุคคลทั้งสี่ หรืออื่นจากพวกเขาหรือไม่
ทัศนะที่หนึ่ง : ไม่จำเป็นแก่เขา (ว่าต้องสังกัดมัซฮับ) และมันคือ ทัศนะที่ถูกต้อง ที่เป็นข้อยุติด้วยมัน
เพราะ ไม่เป็นที่วาญิบ (เหนือผู้ใด)นอกจากสิ่งที่อัลลอฮและรอซูลของพระองค์ได้กำหนดให้เป็นวาญิบมันเท่านั้น ,อัลลอฮและรอซูลของพระองค์ ไม่ได้กำหนดให้เป็นวาญิบ(ข้อบังคับ) แก่มนุษย์คนหนึ่งคนใด สังกัดมัซฮับ ด้วยมัซฮับของคนๆหนึ่ง จากอุมมะฮแล้วเชื่อตามศาสนาของเขา ต่อเขาผู้นั้น โดยไม่เชื่อตามคนอื่นๆจากเขา(หมายถึงอื่นจากผู้ที่เขาสังกัด) – ดูเอียะลามอัลมุวักกิอีน เล่ม 4 หน้า 202
อิบนุกอ็ยยิม ได้ยืนยันว่า อัลลอฮและรซูลลุลฮ ศอ็ลฯ ไม่ได้กำหนดให้บุคคลใดสังกัดมัซฮับแบบผูกขาด โดยที่จะตามมัซฮับอื่นจากมัซฮับตัวเองไม่ได้
และท่านอิบนุกอ็ยยิมได้กล่าวอีกว่า
وَلَا يَلْزَمُ أَحَدًا قَطُّ أَنْ يَتَمَذْهَبَ بِمَذْهَبِ رَجُلٍ مِنْ الْأُمَّةِ بِحَيْثُ يَأْخُذُ أَقْوَالَهُ كُلَّهَا وَيَدْعُ أَقْوَالَ غَيْرِهِ .
وَهَذِهِ بِدْعَةٌ قَبِيحَةٌ حَدَثَتْ فِي الْأُمَّةِ ، لَمْ يَقُلْ بِهَا أَحَدٌ مِنْ أَئِمَّةِ الْإِسْلَامِ
และ ไม่จำเป็นแก่คนหนึ่งคนใด เลย ต่อการที่เขาสังจะสังกัดมัซฮับ ของคนหนึ่งคนใดจากอุมมะฮ โดยที่เขายึดถือ บรรดาคำพูดของเขาผู้นั้น ทั้งหมด และทิ้งบรรดาคำพูดของคนอื่นๆจากผู้ที่เขาสังกัด และนี้คือ บิดอะฮที่น่าเกลียด ที่เกิดขึ้นใหม่ในอุมมะฮนี้ ,ไม่มีคนหนึ่งคนใดจากบรรดานักปราชญ์ระดับอิหม่ามแห่งอิสลาม เคยกล่าวด้วยมัน –จากตำราที่อ้างแล้ว
......
อิบนุก็อยยิมกล่าวว่า การผูกขาดมัซฮับเป็นการเฉพาะโดยไม่ยอมรับคำพูดของนักวิชาการมัซฮับอื่นนั้น
เป็นบิดอะฮที่น่าเกลียด และบรรดาปราชญ์ระดับอิหม่ามแห่งอิสลาม ไม่ได้พูดว่า วาญิบต้องสังกัดมัซฮับ
والله أعلم بالصواب
อะสัน หมัดอะดั้ม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น